Ciekawostka z COBR

Szeroko pojęte lampy fluorescencyjne

Ciekawostka z COBR

Postprzez Lampka » 2 maja 2018, 18:58

Nasz krajowy producent oświetlenia POLAM podobnie jak inni zagraniczni producenci, również próbował wejść na rynek oświetleniowy z energooszczędnymi źródłami światła w czasach, gdy się one popularyzowały (początek lat 90-tych). W Centralnym Ośrodku Badawczo Rozwojowym (COBR) Polam trwały wówczas badania nad świetlówkami kompaktowymi i powstały nawet serie prototypów, które jednak nie zostały wprowadzone do produkcji seryjnej. Ostatnio (dzięki pomocy forumowego "Tomasza") wpadła mi w ręce taka właśnie prototypowa świetlówka kompaktowa, wyprodukowana przez COBR. Co ciekawe, model ten zupełnie różni się od większości dostepnych na rynku kompaktów, zarówno ze względu na samo wykonanie, jak i ze względu na zastosowaną technologię produkcji. Świetlówka ta jest typem "reflektora" (daje światło kierunkowe do przodu). Wykonana jest w formie płaskiego dysku, natomiast statecznik (elektroniczny) umieszczony jest w plastikowej obudowie powyżej. W części obudowy w kształcie dysku znajduje się rura wyładowcza, odpowiednio dopasowana rozmiarem i kształtem i zabudowana w ten sposób pod matowym kloszem, rozpraszającym światło. Klosz wykonany jest z plastiku. Ciekawostką jest fakt, że owa rura wyładowcza była wymienna, przez co sam kompakt był formą adaptera z możliwością zastąpienia starej rury przez nową bez konieczności kupowania całej lampy. Gniazdo wtykowe, na którym umieszczona była rura wyładowcza (czyli cały dysk) było wykonane w oryginalny sposób, przez co pasowały do niego jedynie dedykowane świetlówki.
Pora zatem pokazać tą świetlówkę. Niestety muszę jednak zmartwić tych, którzy spodziewają się fotek w akcji. Rura wyładowcza została niestety uszkodzona (strzaskana albo przez niewłaściwe obchodzenie się z paczką przez kuriera, albo jeszcze przy pakowaniu lampy przed wysyłką) :x niemniej udało mi się odtworzyć przynajmniej jej wygląd, który także jest dość unikalny, biorąc pod uwagę produkowane popularnie kompakty.

Obrazek
Obrazek

Obrazek
Obrazek
Obrazek

Widok na klosz:

Obrazek


Talerzyk po otworzeniu klosza i pozbyciu się szczątków rury (do zdjęcia zostawiłem tylko elektrody, przymocowane do wyprowadzeń z bolców, przed ich usunięciem):

Obrazek
Obrazek

Obrazek

Gniazdo wtykowe, służące połączeniu dysku z rurą do obudowy, kryjącej statecznik:

Obrazek
Obrazek

Obudowa ze statecznikiem jest wykonana podobnie pod względem kształtu, jak obudowy świetlówek kompaktowych NRDowskiej Narvy, czy też czechosłowackiego Koluxa i innych modeli rodzimych producentów, pochodzących z terenów dawnego bloku wschodniego. Najwyraźniej istniała jakaś współpraca między tymi zakładami, albo przynajmniej była pewna forma kopiowania stylistyki tych lamp. Obudowy stosowane przez zachodniego Osrama wśród ówczesnych modeli Dulux EL także były zbliżone pod względem kształtu. Sama obudowa jest wykonana solidnie i mocowana na śruby, a nie na klej.

Obrazek
Obrazek
Obrazek
Obrazek

Gwint jest taki sam pod względem wykonania, jakie również w lampach wysokoprężnych używał Polam.

Obrazek

Zdecydowaną ciekawostkę stanowiła tutaj rura wyładowcza. Zrobiona jest ona zupełnie inaczej niż w większości klasycznych świetlówek. Jest ona wykonana w litym szkle, zgrzanym z dwóch połówek, jakby "wtopiona" w to szkło (odlana za pomocą jakiejś formy lub w inny sposób wyżłobiona - tu musiałby się wypowiedzieć ekspert od obróbki szkła). Ma okrągły kształt z "poprzeczką", biegnącą przez środek. Wygląda więc na to, że technika stosowana przy produkcji jarzników dla lamp wysokoprężnych i tutaj znalazła zastosowanie (tam też jarzniki są odpowiednio zgrzewane na końcach, w formie spłaszczy, jak tutaj całość szklanej powierzchni poza obrębem rury). Elektrody były umieszczone na końcach tej rury i były to takie same elektrody, jakie POLAM używał dla świetlówek miniaturowych. Sama rura ma średnicę zbliżoną do rozmiaru T4. Rurka pompowa znajduje się na środku. Jak już wspomniałem wcześniej, rura została uszkodzona (w transporcie lub jeszcze przed zapakowaniem), ale udało mi się ją odtworzyć na potrzeby zdjęć. Na zdjęciach widac ją z jednej i drugiej strony.

Obrazek
Obrazek


Statecznik umieszczony w obudowie jest elektroniczny i jest to klasyczny statecznik tranzystorowy, taki jak stosowane wśród innych elektronicznych kompaktów. Wykonany jest częściowo na komponentach krajowych, a cześciowo na importowanych. W części falownika wykorzystano tranzystory BUT56A, wciąż produkowane, ale droższe od popularnych 13003 lub podobnych. Niestety jednak producent nie popisał się przy okazji wydłużania trwałości lampy. Statecznik zapewnia bowiem jedynie zimny zapłon, bez wstępnego podgrzewania żarników.

Inni sąsiedni producenci, np. NRD-owska Narva, tworzący kompakty w tym samym nurcie technologicznym, często bardziej przykładali się do swoich wersji tych wyrobów. Modele Narva LVE startowały na ciepło i były produkowane z początku jedynie z prostymi rurami. Obudowy z lamp Narva LVE, produkowanych u schyłku lat 80-tych wygladają niemal identycznie jak obudowy kompaktów Polama, podobnie jak obudowy czeskiego Koluxa, czy też innych podobnych lamp z tych terenów. Z tego co wiem, COBR tworzył też wersje z rurami typu U, na bazie rur PL-S, być może tych, które produkowano dawniej w ZSRR.

Obrazek

Kompakty w wersji produkowanej przez Narvę były wykonywane tylko w formie zintegrowanej. Nie miały mozliwości wymiany rury wyładowczej. Badania nad polskimi kompaktami produkowanymi przez COBR odbywały się przez pierwszą połowę lat 90-tych. Były to czasy, gdy adaptery ogólnie przeżywały swój szczyt popularności i na rynku można było spotkać dużo różnych ich wersji, które czesto wyglądały rozmiarowo i stylistycznie tak samo jak zwykłe kompakty zintegrowane (gdy była w nich wstawiona rura). Stąd też i modele produkowane przez Polama wykonano w formie adapterów. U nas w Polsce także podobne rodzaje lamp energooszczednych pojawiały się w tym okresie, choćby chińskie kompakty - adaptery firmy Ecolite, dostępne czasem za grosze nawet w mniejszych sklepach:

Obrazek

Można było kupić zarówno same adaptery, jak i rury do nich. Powyższy zarówno adapter, jak i kompakt do niego (dostepne osobno) kupiłem kiedyś w małym sklepie elektrycznym w Busku Zdroju.

Ciekawostką jest fakt, że bardzo podobny pomysł jak w przypadku testowych serii wydawanych przez COBR, do powszechnego użytku po wielu latach wprowadził ślaski Helios. Były to kompakty skonstruowane na tej samej zasadzie - z możliwością wymiany rury wyładowczej, ale tylko na dedykowaną z odpowiednim gniazdem. Widać wyraźnie, że Helios, który także nalezał dawniej do zjednoczenia Unitra Polam (oddział Polam - Katowice) ożywił po kilkunastu latach projekt kompaktów taki sam, jak stworzony przez COBR. Te wersje Heliosa wykonywano w wariancie spiralnym oraz z rurkami typu U (i być może jeszcze jakimiś, o których nie wiem) i pojawiły się w handlu w 2009 roku. Chyba się jednak zbytnio nie przyjęły, bo stosunkowo krótko były produkowane. Sądząc po wykonaniu, tylko pomysł i projekt mógł być rzeczywiście opracowany przez Heliosa - same lampy raczej zlecano na wykonanie w Chinach. Ewentualnie stateczniki lub jakieś podzespoly konstruowano na miejscu, ale to raczej mało prawdopodobne. Zapłon tych Heliosów przebiegał na zimno, podobnie jak w przypadku kompaktów COBR. Na fotce pokazałem przykładowy model z rurami 3U.

Obrazek

Widać tu też adapter Tungsrama, wytworzony w Niemczech Zachodnich (w podobnym okresie, na fali popularności takich adapterów). Jest on elektroniczny, ale dostosowany do obsługiwania kompaktów typu PL z zapłonnikiem bimetalicznym.

Mi osobiście te kompakty COBR z rurą w kształcie dysków kojarzą się nieco z adapterami i kompaktami typu 2D, produkowanymi przez General Electric i popularnymi np. w Wielkiej Brytanii oraz z płaskimi kompaktami z trzonkiem GX53, które Sylvania wprowadziła niby dopiero około 2000 roku. Fotki zaczerpnięte z Lamptech.co.uk.:

Obrazek
Obrazek
Kolekcjoner i poszukiwacz starych opraw i źródeł światła
Avatar użytkownika
Lampka
 
Posty: 6552
Zdjęcia: 14
Dołączył(a): 16 sierpnia 2011, 21:59
Lokalizacja: Gliwice

Re: Ciekawostka z COBR

Postprzez latarnik » 2 maja 2018, 19:07

Nie wiedziałem że byliśmy tak blisko krajowej świetlówki kompaktowej :shock: Technologia wykonania bardzo ciekawa.
latarnik
 
Posty: 997
Zdjęcia: 82
Dołączył(a): 19 sierpnia 2012, 19:46

Re: Ciekawostka z COBR

Postprzez Alexander » 3 maja 2018, 17:09

Te świetlówki były konkretnie produkowane w latach 1992-1994. Jednak nie zaaklimatyzowały się na rynku ponieważ wtedy już na masową skalę były produkowane SLki.
Ogólnie więcej na ten temat mógłby powiedzieć znany już niektórym osobom P. Łukasiak, pracownik COBRu, gdyż z tego co udało mi się dowiedzieć to on nadzorował ich produkcję. :)
Konto użytkownika zablokowane przez administrację.
Avatar użytkownika
Alexander
 
Posty: 741
Dołączył(a): 2 stycznia 2018, 13:16
Lokalizacja: Górny Śląsk

Re: Ciekawostka z COBR

Postprzez qba » 3 maja 2018, 21:22

Ten matowy klosz kojarzy mi się ze stosowanymi w niskonapięciowych oprawach oświetlenia awaryjnego.
RACJONALNE OŚWIETLENIE MIESZKAŃ SPRZĘTEM OŚWIETLENIOWYM "POLAM"
- ułatwia prace wykonywane w domu
- nie powoduje olśnienia i zmęczenia wzroku
- stwarza nastrój i warunki miłego wypoczynku
Avatar użytkownika
qba
 
Posty: 8334
Zdjęcia: 1020
Dołączył(a): 10 czerwca 2007, 19:15
Lokalizacja: WLKP

Re: Ciekawostka z COBR

Postprzez Lampka » 3 maja 2018, 23:17

Tomasz napisał(a):Te świetlówki były konkretnie produkowane w latach 1992-1994. Jednak nie zaaklimatyzowały się na rynku ponieważ wtedy już na masową skalę były produkowane SLki.


Nie tylko SLki. Ogólnie krajowy Philips rozpoczął u nas produkcję swojej oferty handlowej kompaktów w kilku rodzajach i przez to wyparł z rynku konkurencyjne wyroby rodzimej produkcji. Gdyby nie to, kto wie, być może kompakty Polamu upowszechniłyby się u nas tak samo, jak w Niemczech (i nie tylko) upowszechniły się produkty rodzimej Narvy (która startowała z kompaktami podobnie jak Polam, z tym że ciut wcześniej).
Kolekcjoner i poszukiwacz starych opraw i źródeł światła
Avatar użytkownika
Lampka
 
Posty: 6552
Zdjęcia: 14
Dołączył(a): 16 sierpnia 2011, 21:59
Lokalizacja: Gliwice


Powrót do Świetlówki liniowe i kompaktowe

Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 2 gości