Oświetlenie Tramwajów

[toomm40]

najeździłem się niegdyś tymi Konstalami , lubiłem odgłos brzęczyka przed zamknięciem drzwi i przerywacz migaczy fajnie chodził.
ale jak jakaś świetlówka zróżowiała lub nie chciała odpalić, to piszczące przetwornice doprowadzały do szału

[trojmiejski]

805Na po remoncie należący do MZK Bydgoszcz:




W akcji oświetlenie wnętrza 100% LED w zmodernizowanym N8C sprowadzonym z Kassel:






N8C sprowadzone z Dortmundu oświetlone są świetlówkami, ta sztuka zwraca uwagę kolorowymi diodami sygnalizacyjnymi co przy otwartych drzwiach świecą na zielono, a podczas zamykania mrugają na czerwono, takie diody mają tylko pojedyncze sztuki (nie wiem ile lecz mniej niż 5) spośród wszystkich N8C sprowadzonych do Gdańska, reszta N8C też ma diody sygnalizacyjne lecz jedynie mrugające na czerwono:


Świąteczna eNka:

[trojmiejski]

Wspominałem ostatnio o podświetleniu tablic na kolei i w autobusach, a warto jeszcze wspomnieć o tym odchodzącym do przeszłości rozwiązaniu w kontekście tramwajów, tu jedna z ostatnich gdańskich stopiątek posiadających miejsce na klasyczną tablicę zamiast wyświetlacza:

[trojmiejski]

Dwuosiowy tramwaj Ring z 1930 roku:






Widać przy poręczy żarówkę jako kierunkowskaz, w odróżnieniu od współczesnych kierunkowskazów żarówki świecą się ciągle:


Oświetlenie wewnętrzne, część opraw jest oryginalna, a część dorobiona na wzór oryginalnych:

[trojmiejski]

Tramwaj Bergmann z 1927 roku:












Tego dnia tramwaj kursował między pętlami więc choć to tramwaj dwukierunkowy, to cały czas był zwrócony tak samo, jeden koniec był cały czas przodem, a drugi tyłem:






Jedna żarówka mleczna, druga bezbarwna:


Wnętrze:












Tylny pomost:

[slaweklampy]

Rozwiązanie z nagimi żarówkami niebezpieczne ze względu na możliwość stłuczenia źródeł.

Oprawy kloszowe przypominają te stosowane w kabinach lokomotyw EU07.

[trojmiejski]

Oprawy są dokładnie takie same jak na kolei, typowo dla tamtych czasów opracowano uniwersalny produkt który można było stosować wszędzie, w tramwajach i na kolei.

Co do gołych żarówek to kwestia innych czasów, innego podejścia. Kiedyś nie było takiego wandalizmu, a dzięki trzonkom bagnetowym żarówki się trzymają solidnie, bez ryzyka samoczynnego wykręcenia się od drgań. Przed wojną także na kolei były gołe żarówki, po wojnie u nas w taborze produkcji krajowej konsekwentnie stosowano oprawy żarowe z kloszem, choć w innych państwach nadal produkowano tabor z gołymi żarówkami. Do tej pory lub przynajmniej do niedawna na Węgrzech można było się przejechać wagonem z lat 60-tych lub 70-tych z gołymi żarówkami.

Ze względu na to, że kiedyś tramwaje z gołymi żarówkami były czymś częstym to była większa dostępność mlecznych żarówek na trzonki bagnetowe i napięcie 120V

Przykładowo rok temu przedstawiałem oświetlenie warszawskiego tramwaju typu K:

Przy ponownym przeglądaniu starych postów, zauważyłem, że zapomniałem wtedy dodać zdjęcia z drugiej strony tego tramwaju. Tam wewnątrz świetlika wkręcone są właśnie mleczne żarówki:

[MRP200]

Żarówki w świetliku przednim i tylnym, a pierwotnie zapewne miejscami na tablice kierunkowe, są połączone szeregowo. Stąd użycie żarówek na 120 V. 6x120 V = 720 V. Tyle wynosi napięcie w sieci trakcyjnej tramwajowej bez obciążenia. Zresztą przeglądając stare książki odnośnie trakcji elektrycznej, można dojść do wniosku, że w starych tramwajach stosowano wyłącznie żarówki na 120 V. Oświetlenia wnętrza tramwaju składało się z szeregu 5 czy 6 żarówek. Przy większej ilości punktów świetlnych stosowano 2 albo 3 takie szeregi. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że stare tramwaje nie posiadały instalacji niskiego napięcia (obecnie typowo 36/24 V). Zaczęto ją stosować, modernizując stare tramwaje, jak chociażby krajowe N-4, dopiero od bodajże lat 70-tych XX w. Wtedy to w tych tramwajach zaczęto montować elektromagnetyczne hamulce szynowe, oraz maszyny drzwiowe.

[trojmiejski]

Bez instalacji nn trzeba było łączyć w szeregi, żarówka w reflektorze czołowym potrafiła często być połączona z oświetleniem wewnątrz, przykładowo reflektor+3 żarówki w przedziale+żarówka na tylnym pomoście. Jak pierwszy raz jechałem Ringiem po renowacji to myślałem, że nadal zachowano w nim taki sposób łączenia żarówek, lecz potem na filmach YT z Krakowa widziałem, że jeździł z wszystkimi żarówkami wewnątrz włączonymi, lecz tylko z jednym reflektorem czołowym świecącym. Gdyby nie było modyfikacji i byłyby 2 szeregi po staremu to świeciłyby reflektory na obu końcach.

Co do eNek z dodaną instalacją nn, to w niektórych egzemplarzach montowano 2 niezależne reflektory na czole zamiast tradycyjnego jednego.

Ciekawe były też pod tym względem 13N i różne wersje 102N. Mimo fabrycznej instalacji nn (przetwornica chyba taka sama jak w 105Na jeśli dobrze pamiętam) to oświetlenie wnętrza było w postaci żarówek połączonych szeregowo, w 13N odpowiednio 3 szeregi po 5 żarówek.

[MRP200]

W tramwajach dwuosiowych jak np. N4 rozbudowanych o instalację nn nie stosowano przetwornic wirnikowych. Nie mam pojęcia w jaki sposób rozwiązano ładowanie baterii akumulatorów, a była ona niezbędna do zasilania elektromagnesów hamulców szynowych (pojedynczy elektromagnes potrzebował aż 40 A prądu, a w dwuosiowym były dwa). W nowszym N105 Konstal są aż 4-ry takie elektromagnesy. Wracając do dwuosiowego N4, to gdzieś znalazłem informację, że do tego celu stosowano przetwornice statyczne tyrystorowe. Przy niewielkich mocach, te przetwornice dość dobrze się sprawowały. A taki tramwaj, aż tak dużo mocy z instalacji nn nie pobierał. W dwuosiowych N4, którymi jeszcze w początku lat 90-tych XX w. miałem okazję jeździć po Bydgoszczy była dodatkowo zainstalowana przetwornica tranzystorowa 36/24 V o wydajności 25 A, która tak faktycznie była stabilizatorem impulsowym. Łatwo było ją rozpoznać, po charakterystycznym pisku. Z niej dopiero zasilane było oświetlenie zewnętrzne stałe, oraz kierunkowskazy, bo te wozy były już w nie wyposażone. Zasilano z tego napięcia też radiotelefon (konstrukcja Radmoru), jeżeli akurat był na pokładzie.